Γράφει ο Κώστας Μερκουράκης
Η επικοινωνία, αλλά κι ο έλεγχος
της, αποτελούν κομβικής σημασίας ζητήματα για την εκάστοτε εξουσία. Νέες μορφές
επικοινωνίας κι αλληλεπίδρασης - νέες προκλήσεις για τους κυρίαρχους. Στόχος; Να ελέγξουν τα
νεογέννητα «εργαλεία» και να τα τοποθετήσουν στην υπηρεσία της αναπαραγωγής
τους. Πριν τα social media υπήρχε η τηλεόραση, το ράδιο, το τηλέφωνο, ο τηλέγραφος, τα
σήματα καπνού κι ούτω καθεξής.
Συνεπώς, οφείλουμε να
αντιμετωπίσουμε (και) τα κοινωνικά δίκτυα ως αυτά που είναι: ως «εργαλεία»
επικοινωνίας, ενημέρωσης και διαβούλευσης, που συνάμα αποτελούν μιας πρώτης
τάξεως ιδεολογική μηχανή.
Στην προκειμένη περίπτωση,
βέβαια, δεν πρέπει να παραγνωρίσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της νέας
μορφής διαδικτυακής επικοινωνίας όπως οι πλατφόρμες τύπου «Facebook» ή αλλιώς «Web 2.0.»,
ιστοτόπους δηλαδή, όπου το περιεχόμενο το συν-διαμορφώνουν οι επισκέπτες.
Η δύναμη της «επαφής» σε
πραγματικό χρόνο σε συνάρτηση με τη μαζική κι ανεμπόδιστη – τις περισσότερες
φορές - απεύθυνση σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, ενισχύουν την πολιτική κίνηση
των μαζών. Α
νεμπόδιστη, παρά τις σχεδόν καθημερινές αποκαλύψεις περί παραβίασης
προσωπικών δεδομένων, αλλά και τις απαγορεύσεις από κράτη και κακέκτυπα κρατών,
τόσο λόγω του όγκου των πληροφοριών, όσο και της εφευρετικότητας του πολύ
κόσμου.
Την ίδια ώρα, οι παραδοσιακοί
τρόποι παραγωγής πολιτικής μετασχηματίζονται και πλέον δίνεται η δυνατότητα
στους πολίτες να συμμετέχουν, να αλληλοεπιδρούν και να οργανώνονται
διαδικτυακά.
Ωστόσο, μιλάμε πάντα για
δυνατότητες. Δυνατότητες για έλεγχο, για πληροφορία και περισσότερη δημοκρατία
ίσως. Δυνατότητες, όμως για ένα πληθυσμού που τις πλείστες φορές καθηλώνεται
στις οθόνες, ευκαιρίες για μια κοινωνία που γοητεύεται από το μέσο κι όχι από
το μήνυμα. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Μάλκολμ Γκλάντγουελ σε άρθρο του το 2011
στο New Yorker
παρατηρεί εύστοχα: «Όταν ο Μάο αποφαινόταν ότι η εξουσία πηγάζει από την κάνη
των όπλων, η όλη συζήτηση επικεντρώθηκε στη σημασία των όπλων. Δεν υπήρξε
μεγάλο ενδιαφέρον, τότε, για τον τρόπο που διάλεξε ο Μάο να επικοινωνήσει αυτήν
του την άποψη».
Κάπως έτσι, λοιπόν, το να
ισχυριστεί κάποιος ότι η Αραβική Άνοιξη ήταν η «επανάσταση των social media» είναι εξίσου παράτολμο
με τον ισχυρισμό πως δεν θα ξεσπούσε ποτέ η Ρωσική Επανάσταση αν δεν υπήρχε ο
τηλέγραφος. Όπως επίσης, είναι απερισκεψία να αποφανθούμε πως η καμπάνια Ομπάμα
στις εκλογές του 2008 ή στα της Ελλάδας, η προεκλογική εκστρατεία του κόμματος
Καμμένου - που ξεδιπλώθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου διαδικτυακά – μπορούν να
αποτελέσουν εγγύηση επιτυχίας σε κάθε αντίστοιχη μελλοντική απόπειρα, καθώς το
παιχνίδι το μαθαίνουν όλο και περισσότεροι.
Άρα, το μόνο για το οποίο μπορούμε να μιλήσουμε με σιγουριά,
είναι πως ζούμε σε μια εποχή όπου η επανάσταση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
είναι γεγονός. Και στα πρώτα… βήματα αυτής, περισσότερα από τα 2/5 του
παγκόσμιου πληθυσμού έσπευσαν να λάβουν μέρος, με τον αριθμό των συμμετοχών να
αυξάνεται κατακλυσμιαία.
Κι όπως σε κάθε επανάσταση τίποτα δε μένει στάσιμο. Μένει να
δούμε πόσο μεγάλη θα είναι η επίδραση της στην πολιτική διεθνικά. Και φυσικά
ποιο «στρατόπεδο» θα βγει κερδισμένο…
