Ο αναβρασμός στο χώρο της δημόσιας παιδείας καλά κρατεί. Τελευταίο επεισόδιο στο σήριαλ της «αναδιάρθρωσης» του δημόσιου πανεπιστημίου, αποτελούν οι πρόσφατες αποφάσεις του υφυπουργού Παιδείας Ι. Πανάρετου, με τις οποίες στέλνει χιλιάδες συμβασιούχους διδάσκοντες στην ανεργία και τα ιδρύματα στην ανυποληψία. Το επόμενο ακαδημαϊκό έτος το υπουργείο, αντί να στελεχώσει τα ιδρύματα μειώνει τις πιστώσεις, διώχνει χιλιάδες συμβασιούχους και δεν προχωρά σε προσλήψεις διδασκόντων ήδη εκλεγμένων. Τελικά, το νέο μοντέλο εργαζόμενου δεν είναι αυτό του ελαστικά απασχολούμενου, αλλά αυτό του άνεργου; Ο Δημοσθένης Παπασταμόπουλος, Γραμματέας του Συλλόγου Έκτακτου Εκπαιδευτικού Προσωπικού ΤΕΙ Πειραιά, μιλά στο ΠΟΝΤΙΚΙ για την εκρηκτική κατάσταση στο χώρο της παιδείας και για το εργασιακό μέλλον χιλιάδων συμβασιούχων καθηγητών, όπως αυτό διαμορφώνεται μετά και τις τελευταίες αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας.
Θα μας περιγράψετε το καθεστώς που επικρατεί στις σχολές με τους συμβασιούχους καθηγητές;
Η έννοια του συμβασιούχου (έκτακτου) διδάσκοντα αποτελεί άμεση υπονόμευση του δημοκρατικής και δημόσιας φυσιογνωμίας της Ανωτάτης Εκπαίδευσης (ΑΕ). Το σύνταγμα κατοχυρώνει ως καθεστώς του εκπαιδευτικού στην ανωτάτη εκπαίδευση αυτό του δημόσιου λειτουργού όπως και την πλήρη και απροϋπόθετη ακαδημαϊκή ελευθερία. Η συνταγματική κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας υπηρετεί τη μορφωτική αποστολή του εκπαιδευτικού συστήματος έναντι όλων των άλλων λειτουργιών του.
Ποια ακαδημαϊκή ελευθερία όμως, απολαμβάνουν οι διδάσκοντες με συμβάσεις Ιδιωτικού Δικαίου ορισμένου χρόνου σε ένα ΝΠΔΔ με τη σαφή και διαρκή κοινωνικη αποστολή της μόρφωσης και έρευνας; Καμιά!
Στον «Τεχνολογικό» τομέα της Ανωτάτης Εκπαίδευσης πχ με σαφή γνωστικά αντικείμενα, με προσδιορισμένες επιστημονικές περιοχές, με οργανωμένα προγράμματα σπουδών, προβλέπεται ο «θεσμός» του εκτάκτου! Άραγε ποιες είναι οι έκτακτες ανάγκες που προκύπτουν από την διάρθρωση των σπουδών, την εκπαιδευτική λειτουργία των ΤΕΙ που απαιτούν έκτακτο προσωπικό; Μαθήματα που προκύπτουν ως τυχαία, μη προβλεπόμενα φυσικά φαινόμενα; Σεισμοί; Πυρκαγιές;
Ο κατ' επίφαση “έκτακτος” χαρακτήρας του έργου τους αναιρείται από την πραγματική εκπαιδευτική ευθύνη που έχουν αναλάβει όπως συντριπτικά αποδεικνύουν οι στατιστικές της ΑΕ. Το 80% του εκπαιδευτικού έργου στα ΤΕΙ και τα περιφερειακά Πανεπιστήμια αναλαμβάνεται από «έκτακτο» προσωπικό. Ποια πραγματική ανάγκη επιβάλλει τον θεσμό του εκτάκτου; Η πολιτική αντίληψη και πρακτική που αντιμετωπίζει την επιστήμη ως εργαλείο, τους διδάσκοντες ως χειραγωγήσιμους (άρα μη ελεύθερους) εκφωνητές εξισώσεων και θεωρητικών σχημάτων…
Θεωρείτε πως η κυβέρνηση προχωρά σε τυφλές περικοπές εκπαιδευτικού προσωπικού, προκειμένου να παρουσιάσει μείωση στις δαπάνες, ή εντάσσετε τις συγκεκριμένες κινήσεις σε ένα ευρύτερο στρατηγικό πλάνο στο χώρο της εκπαίδευσης;
Η μείωση των δαπανών σε κάθε περίπτωση δεν αποτελεί την ανταπόκριση σε κάποιο αναπότρεπτο φυσικό φαινόμενο. Υπηρετεί πολιτικές επιλογές, την αντίληψη της πολιτικής εξουσίας για τις κοινωνικές ανάγκες. Η γενικευμένη υποχρηματοδότηση των ΑΕΙ (50% μειώσεις προϋπολογισμών κατά μέσο όρο) δεν οδηγεί σε λειτουργικό «εξορθολογισμό» τις σχολές όπως διατείνεται η πολυμελής πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας. Αντιθέτως εμπεδώνει την χρεοκοπία των ΑΕΙ με όρους πρωτίστως κοινωνικούς και δευτερευόντως λογιστικούς.
Οι απλήρωτοι επί 5 – 6 μήνες επί συμβάσει διδάσκοντες για παράδειγμα, δεν αποτελούν λογιστική αστοχία, αλλά κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων μας ως εργαζομένων πολιτών. Ο απλήρωτος καθηγητής δεν εκδικείται τεμπελιάζοντας. Συντρίβεται ηθικά όταν οφείλει να διδάσκει την απελευθέρωση του ανθρώπου από την άγνοια, τον σκοταδισμό και τη μοιρολατρία και ο ίδιος είναι δέσμιος της εξαθλίωσης του. Αναρωτήθηκαν ποτέ τι κάνουν οι διδάσκοντες - διδάσκουσες όταν πρέπει να αντιμετωπίσουν τις οικογενειακές υποχρεώσεις τους;
Η νέα επαπειλούμενη μεταρρύθμιση του Υπουργείου Παιδείας είναι ήδη εδώ. Στα ΤΕΙ αποτελεί ήδη μια πραγματικότητα αριστοκρατικής διεύθυνσης: ένα κλειστό, ολιγάριθμο σώμα τακτικού προσωπικού με δικαιώματα, μια μάζα διδασκόντων στη ζώνη της εργασιακής επισφάλειας και χειραγώγησης, της οικονομικής εξαθλίωσης και της πελατειακής εξάρτησης.
Για τα ιδεολογικά αξιακά προτάγματα των πολιτικών με τις ρεαλιστικές προτάσεις, αυτών που μας κυβέρνησαν χρόνια, τώρα δεν χρειάζονται επιστήμονες για την ανάπτυξη που προτάσσουν (και έχει ήδη χρεοκοπήσει), αλλά χρειάζονται χειριστές manual (όπως οι οδηγίες του πλυντηρίου…).
Τι θα σημάνει το όριο των 15 μελών ΔΕΠ και οι μειώσεις των πιστώσεων που αφορούν τους ωρομίσθιους, που απαιτεί το υπουργείο, για μεγάλα ΤΕΙ όπως αυτά της Αθήνας ή του Πειραιά; Πως θα αντεπεξέλθουν αυτά τα ιδρύματα;
Μετά τη στάση πληρωμών έρχεται και η στάση προσλήψεων. Τα όρια που θέτει το Υπουργείο ως απαγορευτικά για την πρόσληψη συμβασιούχων είναι η ομολογία της διαχρονικής και συστηματικής υπονόμευσης Πανεπιστήμιων και ΤΕΙ. Ποια Ανωτάτη Σχολή μπορεί να λειτουργήσει με 15 η 20 τακτικούς καθηγητές και παραλληλα να είναι «ανταγωνιστική» στο διεθνές ακαδημαϊκό πεδίο; Πως ανέχτηκαν την συρρίκνωση του εκπαιδευτικού σώματος σε λιγότερα από 15 μέλη ανά τμήμα οι θιασώτες των διεθνών κατατάξεων αξιολόγησης; Ποιος θα διδάσκει, πόσο και τι μπορεί να διδάσκει, πότε θα ερευνά;
Η παρέμβαση του υφυπουργού Πανάρετου, με το έγγραφο περιορισμού προσλήψεων συμβασιούχων, είναι μια μεθόδευση προδήλως αντισυνταγματική, αφού αφαιρεί από τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ το νομοθετημένο δικαίωμα επιλογής διδασκόντων και οργάνωσης των προγραμμάτων σπουδών. Παράλληλα, θα έχει τρομακτικές συνέπειες για τους φοιτητές των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, καθώς η έλλειψη συμβασιούχων διδασκόντων συνεπάγεται την εξαφάνιση μαθημάτων από τα Προγράμματα Σπουδών, ενώ στα ΤΕΙ πλήττεται ο πυρήνας της παρεχόμενης εκπαίδευσης που είναι τα Εργαστήρια. Η φυσιογνωμία των πτυχίων στρεβλώνεται, ενώ τα ανταποδοτικά κριτήρια θα τεθούν ως μόνη «λύση» για τη «σωτηρία» των ΑΕΙ.
Ποιος είναι ο κ. Πανάρετος που μπορεί να καταργεί σχολές, γνωστικά αντικείμενα και επιστημονικές περιοχές; Ακόμα και οι μέχρι τώρα πρόθυμοι σύμμαχοι των «ριζικών μεταρρυθμίσεων» ΠΟΣΔΕΠ και ΟΣΕΠ/ΤΕΙ «…θεωρούν απαράδεκτες και ανεφάρμοστες τις εγκυκλίους του υφυπουργού Παιδείας… τα Ιδρύματα της Ανώτατης Εκπαίδευσης οδηγούνται με μαθηματική ακρίβεια σε ένα πλήρες αδιέξοδο επιτέλεσης του ακαδημαϊκού τους ρόλου…».
Αυτή ήταν η Ανωτάτη Παιδεία «μπάχαλο» μέχρι τώρα. Εκπαιδευτικά Ιδρύματα που αν δεν υπάρξουν οι μέχρι πρότινος αόρατοι συμβασιούχοι θα καταρρεύσουν. Μόνο που τα «χάλια» της παιδείας που επιχειρούν με e-διατάγματα να διορθώσουν οι σωτήρες μεταρρυθμιστές του Υπουργείου τα σχεδίασαν και εφάρμοσαν οι ίδιοι εδώ και 15 χρόνια.
Δραστικές μειώσεις καθηγητικού προσωπικού, υποχρηματοδότηση των ιδρυμάτων, εφαρμογή του περιβόητου «1 μένει – 5 φεύγουν» στις προσλήψεις. Προς τα πού ακριβώς οδεύει η δημόσια παιδεία;
Το υπουργείο λειτουργεί ως εκκαθαριστής των Δημόσιων ΑΕΙ αφού πρώτα τα οδήγησε σε λειτουργική και οικονομική χρεοκοπία. Αυτό άλλωστε κάνει η κυβέρνηση για το σύνολο των δημόσιων θεσμών και λειτουργιών, για το σύνολο της εργαζόμενης κοινωνίας. Υποβάθμιση – υπονόμευση – παραβίαση του Συντάγματος και των νόμων – απαξίωση – εκκαθάριση από περιττά βάρη – εκποίηση. Αυτό φαίνεται να είναι το γενικευμένο μοντέλο τοσο στην χρυσή δεκαετια της ανάπτυξης και της «ισχυρής Ελλάδας» οσο και την εποχή της κρίσης και του χρέους.
Η δημόσια παιδεία οδεύει σε μια αυθεντικά κρατική παιδεία : χωρίς κοινωνικη φυσιογνωμία αλλά υπό τον έλεγχο των αναγκών της αγοράς, με ελάχιστη δημόσια χρηματοδότηση και θεσμικές εγγυήσεις και με ανταποδοτικές υπηρεσίες – δίδακτρα. Δεν χρειάζεται να ιδρυθούν νέα Ιδιωτικά ΑΕΙ ενδεχομένως. Ιδιωτικοποιούνται και μεταλλάσσονται τα υπάρχοντα ιδρύματα. «Τα Πανεπιστήμια και τα Τεχνολογικά Ιδρύματα είναι η καρδιά και το μυαλό μιας χώρας»», όπως εξαγγέλλει η κ. Διαμαντοπούλου, που όμως ακρωτηριάζονται εν ονόματι του νεοφιλελεύθερου φονταμενταλισμού που καθοδηγεί την πολιτική της κυβέρνησης.
Εκτιμάτε πως υπάρχει δυνατότητα ανατροπής των συγκεκριμένων αποφάσεων; Υπάρχει «κίνηση» στο χώρο των καθηγητών;
Πάντα υπάρχει η επιλογή της αξιοπρέπειας, της διεκδίκησης. Η ιστορία δεν κινείται με βάση τους όρους της εκάστοτε εξουσίας και των κυρίαρχων τάξεων μόνο. Αφού διδάσκουμε την έννοια και τα περιεχόμενα της επιστημονικής προόδου οφείλουμε να αποδεικνύουμε έμπρακτα πως όλα μπορούν να αλλάξουν.
Οι επί συμβάσει διδάσκοντες ήδη ανασυγκροτούν τις συλλογικότητες τους, δημιουργούν νέες συσπειρώσεις. Σπάνε το τείχος της σιωπής αμφισβητούν έμπρακτα την εργασιακή τους ομηρία, την πειθάρχηση, τους πελατειακούς εξαναγκασμούς, τον ρόλο του μονίμου θύματος στο βωμό της λιτότητας, της υποβάθμισης και του μίζερου του ρεαλισμού του «αναπότρεπτου» μονόδρομου.
Σύλλογοι Έκτακτων ΤΕΙ, πρωτοβουλίες διδασκόντων 407 των Πανεπιστημίων, οι εκλεγμένοι μη διορισμένοι καθηγητές (Α-λέκτορες) έχουν ήδη οργανώσει συντονισμένες κοινές παρεμβάσεις και κινητοποιήσεις: επιδέσεις εργασίας, καταλήψεις ιδρυμάτων, συγκεντρωσεις με φοιτητές, συμμετοχή σε απεργίες, παρεμβάσεις στο Υπουργείο. Δεν θα περιμένουμε να λήξουν οι συμβάσεις μας. Θα ξαναβρεθούμε στις απεργιακές κινητοποιήσεις της 15 Ιούνη. Στον Πειραιά ο Σύλλογος οργανώνει νέα απεργία στις 22 Ιούνη.
Τώρα είναι η ώρα της προσωπικής και συλλογικής ευθύνης όλων: η αναλαμβάνουν την συνταγματική ευθύνη και το αξιακό φορτίο που επιτάσσει ο ρόλος των δημόσιων λειτουργών της Εκπαίδευσης, η επιλέγουν την συμμόρφωση και συναίνεση με την χρεοκοπία της Παιδείας και τον εξανδραποδισμό των ανθρώπων της. Εδώ είναι η πρόκληση για όλες και όλους μας. Για όσες και όσους έχουμε λόγο να υπερασπιστούμε τη δουλειά μας, τους φοιτητές μας και την ελευθερία στην έρευνα και τη διδασκαλία.
Δημοσιεύτηκε στο Ποντίκι
Δημοσιεύτηκε στο Ποντίκι
